Yanıcı ve yakıcı maddelerin bir araya gelmesi sonucu yangınlar çıkar. Yangın, kimyasal bir süreçti ve çıkış sebepleri çeşitlilik gösterir. Genel olarak; bilgisizlik, sabotaj, dikkatsizlik ya da kaza sonucu yangın ortaya çıkabilir. Bunun yanında yangınlar daha çok, uyulması gereken kurallara uyulmaması sonucu oluşurlar. Yangın söndürme teknikleri ise yangının tipine göre değişir. Kimyasal toz-su karşımı, kimyasal toz-köpük karışımı ve karbondioksit gibi maddeler, en sık tercih edilen yangın söndürme tekniklerinin içeriğini oluştururlar. Yangına ilk müdahalede büyük önem taşıyan yangın söndürme tüpleri de bu noktada devreye girer. Durum böyleyken yangın söndürme tüpü dolumu bakımı dikkat edilmesi gereken durumlardan biridir.
Tüm bunlardan önce yangın anında, ilgili yangın söndürme teknikleri uygulanmadan evvel yapılması gereken birtakım prosedürler vardır:
- Soğukkanlı olup, panik yapılmamalıdır
- Varsa yangın ihbar düğmesi kullanılarak, ortamda bulunan kişiler haberdar edilmelidir
- 110 İtfaiye Hattı veya 122 Acil Yardım Hattı aranarak yetkililere haber verilmelidir.
Yangın Özellikleri ve Sınıfları
Yangınlar, ortaya çıkış tiplerine ve etkilerine göre üç farklı kategori altında değerlendirilir:
- A Sınıfı Yangın; katı maddelerin tutuşmasıyla oluşur
- B Sınıfı Yangın; sıvıların yanması sonucu meydana gelir, köpükle söndürülür
- C Sınıf Yangın; Titanyum, Magnezyum ve Çinko yangınlarından oluşur. Bu tip yangınlar boğma yöntemiyle söndürülür.
Yangının en önemli özelliği dakikalar içerisinde çok ciddi boyutlara ulaşabilecek olmasıdır. Başlangıçta dar bir alanı etkileyen yangın, gerekli müdahalede bulunulmadığı takdirde, kontrol edilemeyecek boyutlara ulaşır. Hızlanan yangın, oksijen oranı yüksek bir hava ortamında, alanını genişletir. Bütün eşyaların bir anda tutuşması ile yangın patlaması tehlikesi ortaya çıkar. Böylesine ciddi bir felaket karşısında ciddi önlemlerin alınması şarttır. Önlemler alınmadığı takdirde, karşılaşılacak yangının türü ve boyutuna göre farklı yangın söndürme teknikleri uygulanır.
Yangın Söndürme Yöntemleri
Yangının en önemli patlayıcı unsuru oksijendir. Bu anlamda, yangının hava ile olan bağlantısını kesmek, yangını kontrol altına alma adına etkili bir yöntemdir. Bir başka seçenek ise, yangının ısısını azaltmak yani yangını soğutmaktır. Yanan maddeyi parçalara ayırarak, ısı derece düşürülebilir. Yangın henüz başlangıç aşamasında iken su ile soğutmak mümkündür. Diğer yandan örtme ve boğma gibi yöntemler aracılığıyla yangının hava ile olan ilişkisi kesilebilir.
Yangın söndürme tekniklerinin çeşitliliği ile doğru orantılı olarak birçok yangın söndürme malzemesi vardır. Su, kum ve köpük gibi doğal söndürücülerin yanı sıra yangın tüpü gibi özel olarak yangın söndürmek için üretilmiş materyallerden de faydalanılır.
Yangın Söndürme Sistemi
Yangınlar başlangıç aşamasında iken kontrol altına alınması gereken felaketlerdir. Zaman geçtikte yangınların neden olduğu zararlar hızla artar. Yangın söndürme tüpleri yangının başlangıç aşamasında müdahale edilmesi manasında etkili olan bir sistemdir. Genel olarak yangın söndürme sistemleri üzerinde durulması gereken bir konudur.
Yangın sırasında, uyarı butonlarına basmak, yangına uzak bölgede olanların kaçabilmesi için hayati bir öneme sahiptir. Ayrıca butonlara zamanında basıldığında acil müdahale ekiplerinin olay yerine intikal süresi kısalmış olur. Telefonla itfaiye veya acil yardım hattı aranarak yetkililere haber verilmelidir. Soğukkanlılık elden bırakılmamalı ve yangın söndürme tüpü ile kullanım talimatlarına uygun bir şekilde yangın söndürülmeye çalışabilir. Pek çok farklı yangın söndürme sistemi mevcuttur.
- Davlumbaz Yangın Söndürme Sistemi; daha çok otel, restoran, hastane gibi kamusal alanlarda kullanılır
- Yangın İhbar Sistemleri; genellikle yüksek binalarda, tahliye amaçlı tercih edilir
- Argon Gazlı Söndürme Sistemleri; kullanım alanları arşivler ve bilgisayar odalarıdır.
Yangın söndürme sistemleri daha otomasyon ile alakalı olan süreçlerdir. El ile müdahaleden ziyade sistemsel bir anlayışla hareket edilir. Yangın söndürme sistemleri bu manada otomatik olarak devreye giren sistemlerdir. Duman sensörlerinin yangın başlangıcını hızlı bir şekilde tespit etmesiyle sistem aktif olur. Akabinde, otomatik söndürme sistemi devreye girer ve yangın büyümeden, yangını söndürür.
Yangın Söndürme Tüpü
Yangın söndürme tüpü içerisindeki maddeler sayesinde yangın ve hava arasındaki ilişkiyi keserek yangını söndürür. Farklı yangın tüpleri bulunur. Hangi yangın söndürme tüpü modelinin hangi yangın türü için kullanılacağını bilmek gerekir.
- Kuru Kimyevi Tozlu Yangın Söndürücüler; üç tip yangın içinde etkilidir.
- Karbondioksitli Yangın Söndürücü; renksiz bir gazdır. B ve C sınıfı yangınlarda etkili olur. Atık bırakmaz, yangına karşı boğucu bir etkisi olur.
- Köpüklü Yangın Söndürücü; üç yangın sınıfına uygundur. Oksijen akışını engeller.
- Halokarbonlu Söndürücü; az atık bırakır. Menzile daha uzundur. Soğutma şeklinde söndürmeye örnektir.
Uygun tarz yangın söndürme tüpü ile müdahale edilen yangınlar kısa sürede etkisiz hale getirilir. Yangına müdahale noktasında ilk beşi dakika hayati bir öneme sahiptir. Henüz alanını genişletmeyen yangına kısa sürede doğru bir müdahalede bulunulması, ciddi kayıp yaşanmasının önüne geçer.
Yangın söndürme tüpü ile yangına müdahale etmeden önce yangın tüpünün kontrolünün sağlanması gerekir. İlk bakılacak nokta, tüpün basıncının söndürme için yeterli olup olmadığıdır. Eğer tüpün üzerindeki basınç ibaresi kırmızı bölgede gözüküyorsa, tüpün basıncı yetersiz demektir. Eğer basın ibaresi mavi bölgedeyse sorun yok demektir ve pim açılıp yangına müdahale edilir. Eğer pim hâlihazırda açık bir şekilde ise o zaman içindeki basın bitmiştir ve müdahale noktasında etkisiz olacaktır. Son olarak yangın tüpünün üzerindeki dolum tarihini kontrol etmek gerekir. Kullanım tarihi geçmiş olan tüpler yangın söndürme amacıyla kullanılmamalıdır.
Yangın Söndürme Tüpü Özellikleri
Yangın söndürme tüpü A ve B sınıfı yangınlarda kullanılır. Elektrik yangın tipi ve C sınıfı yangınlarda yangın söndürme tüpü kullanılamaz. Tüpün içinde ateşin hava ile temasını kesecek olan köpük bulunur. Köpük, ateşin bulunduğu yüzeyle temasını keser. Ahşap, kâğıt ve ağaç yanması halinde, yangın söndürme tüpünden istifade edilebilir. Bunun yanında tüplerin son kullanım tarihine dikkat etmek gerekir. Bir kez kullanılan tüp, içerisine söndürücü madde eklenerek, tekrar kullanıma hazır hale getirilebilir.
Katı madde ve sıvı madde kaynaklı yangınlarda daha çok köpüklü tüpler kullanılır. Yangın tüpünün kullanım şekli çok önemlidir. Kullanım yapabilmek için, mühürlü emniyet piminin çekilmesi gerekir. Rüzgârın hangi yönden estiği hesaplanmalıdır. Rüzgâr arkada kalacak bir şekilde, yangın söndürme tüpü ateşin merkezine doğru püskürtülür.
Yangın Söndürme Tüpü Kullanımı
Yangın söndürme konusunda soğukkanlı olunmalıdır. Gerekli kontroller yapıldıktan sonra yangın tüpü kullanılabilir. Yangın söndürme tüpü kullanımı esnasında yapılan işin ciddi bir iş olduğu akıldan çıkmamalıdır. Yangına müdahale aşamasında doğru yöntem ve teknikler kullanılmadığı takdirde bedeli çok ağır olur. Bu yüzden yangın tüpünün kullanımı hususunda gerekli hassasiyetin gösterilmesi elzemdir.
İster ev ister kurumsal bir alan olsun, yangın söndürme tüpünün konumu kolay ulaşılabilecek bir noktada olmalıdır. Böylece herkes gerekli anda hızlı ve kolay bir şekilde tüpe ulaşabilir. Yangının çıktığı alanda yangına müdahale edecek olanların tüpün yerini biliyor olmaları gerekir. Üzerindeki kullanım tarihlerine dikkat edilmeli ve bakımları aksatılmamalıdır. Yangına müdahale edildikten sonra yangın söndürme tüpü dolumu bakımı ihmal edilmemelidir.
Yangın Söndürme Tüpü Kullanım Talimatları
Yangın anında soğukkanlılık muhafaza edilmelidir. Yangın söndürme tüpüne ulaşılarak doğru ve düzgün bir şekilde yangına müdahale edilmesi gerekir.
- Yangın söndürme tüpünün piminin güvenlik mührü kontrol edildikten sonra çekilmelidir
- Tüp, dengeli bir şekilde kavrandıktan sonra yanan bölgenin merkezine doğru yöneltilir
- Merkez hedef alınarak püskürtülür
- Yangın söndürüldükten sonra kalan yığın süpürülür
Yangın söndürme tüpü kullanım talimatlarını harfiyen uygulanmalıdır. Yangın sırasında panik olmadan yangına müdahale edilir. Müdahale başarılı bir şekilde neticelendikten sonra yangın sırasında zarar görenlere hemen ilk yardım setiyle müdahale edilmelidir.